Jack Ma và hành trình trở thành tỷ phú công nghệ giàu nhất Trung Quốc

Trước khi trở thành những người thành công và giàu có, hầu hết các doanh nhân trên thế giới đều nếm trải rất nhiều thất bại, nhưng họ không bỏ cuộc mà coi những thất bại đó là động lực và bài học để tiến lên phía trước. Nếu có một cuộc bầu chọn những tỷ phú thất bại nhiều nhất thế giới thì chắc chắn Jack Ma, ông chủ của gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, sẽ có mặt trong danh sách này.

Cùng Lanhdao.net tìm hiểu hành trình từ một người thầy giáo nghèo thành tỉ phú công nghệ giàu nhất Trung Quốc của Jack Ma trong bài viết dưới đây.

Bảng tóm tắt thông tin về Jack Ma

Học dốt toán nền tảng gia đình kém

Theo bảng xếp hạng thời gian thực của tạp chí Forbes, tháng 3 năm 2019, Jack Ma đang sở hữu tài sản 38,32 tỉ đô la Mỹ và là tỷ phú công nghệ giàu nhất Trung Quốc. Trước đó, danh hiệu Người giàu nhất Trung Quốc từng có một thời gian thuộc về tỷ phú bất động sản Wang Jianlin (Vương Kiến Lâm).

Jack Ma (Mã Vân) sinh ngày 15 tháng 10 năm 1946 tại Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc trong một gia đình có bố công tác ở ngành kịch nói, Mẹ làm trong lĩnh vực sửa chữa đồng hồ. Mỗi tháng, gia đình Jack Ma sống dựa vào 40 đô la Mỹ tiền lương hưu của bố ông.

Ông có một anh trai và một em gái lớn, lên trong gia đình nghèo giữa thời kỳ Trung Quốc gặp rất nhiều khó khăn. Vậy nên không khó hiểu Jack Ma luôn gắn liền với hình ảnh gầy gò, chưa kể tính tình ương bướng khi nhiều lần đánh nhau với bạn trên lớp. “Tôi chưa bao giờ sợ bất cứ đối thủ nào, bất kể họ lớn hơn tôi” , ông chia sẻ. Lúc đó ông cũng như bao đứa trẻ khác, thích bắt dế để chọi thi. Thậm chí cậu bé Jack Ma thuở nào còn rất tài giỏi để biết con nào lớn, con nào bé hoặc thuộc loại gì, chỉ nhờ vào tiếng kêu của chúng.

Ngay từ bé, Jack Ma đã tỏ ra rất có năng khiếu tiếng Anh và vô cùng yêu thích môn học này. Tuy nhiên, ông lại học rất kém môn Toán. Jack Ma không phải là một học sinh xuất sắc. Trên thực tế, ông suýt không thể vào học trường cấp 2, “tôi trượt một bài thi quan trọng hồi tiểu học 2 lần, trượt bài thi vào cấp 2 3 lần và thi trượt đại học 2 lần nữa”, Jack Ma cho biết.

Năm 1972, Tổng thống Hoa Kỳ Nixon có chuyến thăm tới Hàng Châu. Nhờ thế, nơi đây bỗng trở thành một địa điểm du lịch hút du khách. Sau đó, cậu bé 8 tuổi được tiếp xúc nhiều hơn với người nước ngoài nói tiếng Anh. Cậu thức dậy rất sớm rồi đến các khách sạn hướng dẫn miễn phí cho khách để đổi lại bởi những bài dạy tiếng Anh. Trong suốt gần 10 năm, ngày nào Jack Ma cũng dậy sớm đạp xe tới khách sạn Hàng Châu làm hướng dẫn viên du lịch miễn phí cho khách nước ngoài để rèn luyện tiếng Anh. Biệt danh Jack được một vị khách thân quen với cậu đặt cho.

Không nản lòng khi bị Harvard từ chối 10 lần

Gia thế chẳng có gì tiền bạc cũng không nên lựa chọn duy nhất của Jack Ma là tập trung vào vào học hành. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông nộp đơn thi vào đại học nhưng hai lần đều trượt. Trượt đại học là điều không hiếm gặp, nhưng chưa đầy 1 % số điểm khi thi đại học lại là chuyện hoàn toàn khác. Jack Ma nói rằng ông chỉ được 1 120 điểm toán khi thi đại học mà thôi.

Harvard được đánh giá là một trong những ngôi trường hàng đầu thế giới, vì vậy, việc Jack Ma bị từ chối không phải là chuyện đáng ngạc nhiên. Điều đáng nói là ông có can đảm gửi hồ sơ tới 10 lần. Điều đó cho thấy Jack Ma là người rất kiên nhẫn. Cuối cùng, với những nỗ lực không ngừng nghỉ, ông cũng đậu vào Học viện Sư phạm Hàng Châu sau đổi thành Đại học Sư phạm Hàng Châu trong lần thi thứ ba, ngôi trường được xem là tệ nhất lúc đó.

Jack Ma tốt nghiệp năm 1988 và bắt đầu rải đơn xin việc đi khắp nơi. Sau khi tốt nghiệp Đại học, Jack Ma nộp hồ sơ xin việc vào 30 vị trí khác nhau và đều bị từ chối. Ông thậm chí nộp đơn vào vị trí sĩ quan cảnh sát, nhưng họ chẳng mất đến một ngày để trả lại chỉ với vài tử giải thích không đủ tiêu chuẩn. Ngoài ra, ông còn nộp và làm trong KFC. Trong số 24 ứng viên, 23 người đã được thuê chỉ có Jack Ma là người duy nhất bị từ chối. Jack Ma cho rằng thất bại này phần lớn là do mình không có ngoại hình và chiều cao.

Jack Ma cuối cùng được nhận vào làm giảng viên tiếng Anh của một trường đại học địa phương. Ông rất yêu nghề và được sinh viên nhưng cũng chỉ kiếm được 12 đô la một tháng.

Nhìn thấy cơ hội từ Internet

Jack Ma chẳng có kinh nghiệm gì về máy tính và lập trình nhưng lại vô cùng hứng thú đối với Internet. Ông lần đầu tiên dùng mạng Internet trong một chuyến đi Mỹ năm 1995. Lúc đó ông đã thành lập công ty dịch thuật và đang trên đường giúp khách hàng thu hồi nợ.

Ông gõ lên thanh tìm kiếm cụm từ bia (Beer) nhưng không thấy xuất hiện bất kỳ loại bia nào của Trung Quốc. Chính lẽ đó đã thôi thúc Jack Ma quyết định theo đuổi ý tưởng thành lập một công việc Ty Internet của riêng Trung Quốc.

Trở về Trung Quốc, Jack Ma mở trang web China Pages, trang web là nơi tập hợp các doanh nghiệp Trung Quốc ở nhiều lĩnh vực khác nhau, muốn tìm kiếm khách hàng nước ngoài. China Pages được nhiều người đánh giá là trang web thương mại đầu tiên tại Trung Quốc. Tuy nhiên, sau đó China Pages thất bại, Jack còn thua trắng với một dự án thương mại điện tử khác nữa nhưng thất bại chưa bao giờ làm Jack ma nản chí.

Ông từng khẳng định “Việc tôi thất bại không quan trọng, ít nhất tôi chuyển tải được ý tưởng của mình cho những người khác và nếu tôi không thành công thì người khác sẽ thành công”. Ông cũng tỏ rõ ý chí của mình. “Ngày hôm nay rất tàn nhẫn, ngày mai còn tàn nhẫn hơn nhưng ngày mốt sẽ đẹp tuyệt vời”.

Ngày mốt tươi đẹp của Jack Ma

Và cái ngày mốt đó đến bốn năm sau khi China Pages sụp đổ. Jack Ma mời 17 người bạn của ông tới nhà bàn bạc, trao đổi về tiềm năng phát triển của thương mại điện tử. Ông thuyết phục họ bỏ vốn cùng ông thành lập một trang web thương mại điện tử thứ ba lấy tên là Alibaba với mục tiêu là giúp các nhà xuất khẩu hàng hoá đăng tải hàng hoá để khách hàng có thể mua trực tiếp qua Internet.

Ý tưởng về tên gọi Alibaba này đến với Jack Ma khi ông đang ngồi trong một quán cà phê ở San Francisco nếu trong câu chuyện Alibaba và 40 tên cướp câu Thần chú vừng ơi mở ra giúp Alibaba khám phá được kho báu vô tận thì công ty của Jack Ma cũng hoạt động với mong muốn làm phát lộ tiềm năng và cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ngay sau đó, dịch vụ này bắt đầu thu hút nhiều bên bán hàng tham gia thuộc đủ quốc gia trên thế giới. Cả nhóm tiếp tục đồng hành dù cho không ít khó khăn bủa vây. Khoảng giữa những năm 2000, khi Alibaba quở trách đánh bại Ebay tại thị trường Trung Quốc, nhiều phóng viên gọi ông là Jack điên vì phong cách thuyết trình đầy lửa và những mục tiêu vô cùng táo bạo.

Năm 2005, Yahoo đầu tư 1 tỉ đô la Mỹ vào Alibaba, đổi lấy 40 % cổ phiếu công ty. Đó là cú huých lớn vào giữa thời điểm Taobao rất muốn đánh bại Ebay trên chính sân nhà của mình.

Năm 2013, ông rời vị trí CEO và chỉ giữ duy nhất vai trò chủ tịch. Sau đó, ngày 19 tháng 12 năm 2014, Alibaba chính thức IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) giữa thời khắc trọng đại đó Jack ma thông báo với vẻ đầy tự hào: “Hôm nay thứ chúng tôi có được không phải là tiền, cái chúng tôi nhận được đó là sự tin tưởng của mọi người”.

Phiên IPO 150 tỷ đôla Mỹ thành công mỹ mãn biến nó trở thành cuộc phát hành cổ phiếu thành công nhất lịch sử Sàn giao dịch chứng khoán NewYork. Jack Ma bỗng vụt sáng trở thành người đàn ông giàu nhất Trung Quốc với tài sản ước tính là 25 tỷ đô la Mỹ.

Vẫn sống giản dị

Trở thành tỷ phú sau lần IPO đại thành công nhưng Jack Ma vẫn giữ nét bình dị vốn có chứ không ưa sự hào nhoáng. Thậm chí ông còn duy trì những sở thích giản dị như đọc sách, viết tiểu thuyết công phu, chơi bài poker và tập thái cực quyền.

Không chỉ quan tâm tới người nghèo, Jack Ma còn tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường. Ông là thành viên của Uỷ ban bảo vệ thiên nhiên toàn cầu và từng có những chia sẻ tâm huyết tại Hội nghị Sáng kiến toàn cầu Thiên Tân năm 2015.

Cuộc đời của Jack Ma luôn là niềm cảm hứng bất tận cho những người kém may mắn nhưng khát khao vươn lên thành công bằng nỗ lực của mình. Ngay cả những lúc khó khăn nhất, Jack Ma cũng không hề từ bỏ khát khao đạt được mơ. Hãy ghi khắc câu nói nổi tiếng của tỷ phú này: “Nếu đến 35 tuổi mà vẫn còn nghèo thì đó là lỗi của bạn”.

Sai lầm lớn nhất cuộc đời

Buổi hỏi và đáp ngày 21 tháng 6 năm 2016, tại Diễn đàn Kinh tế quốc tế lần thứ 20 ở Nga, tỷ phú Trung Quốc Jack Ma cho biết sự thành công của Alibaba đã gây ra những rắc rối không có hồi kết và khiến cho ông có ít thời gian dành cho bản thân. “Sai lầm lớn nhất của tôi là tạo ra Alibaba. Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng điều này sẽ thay đổi cuộc sống của tôi. Tôi chỉ cố gắng mở ra một doanh nghiệp nhỏ, nhưng sự lớn mạnh của nó mang đến nhiều trách nhiệm và quá nhiều rắc rối. Mỗi ngày trôi qua, tôi bận rộn như một vị tổng thống, không còn dư hơi sức để làm gì nữa. Kết cục tôi không có cuộc sống của riêng tôi. Vì vậy nếu có kiếp sau, tôi sẽ không bao giờ trở thành một doanh nhân nữa. Tôi sẽ là của riêng tôi. Tôi muốn tận hưởng cuộc sống”, Jack Ma tâm sự.

Nếu sáng lập Alibaba là sai lầm thì chắc chắn đó là sai lầm nên xảy ra. Theo ước tính, Alibaba hiện có giá trị từ 190 tỷ đô la Mỹ. Nó giúp Jack Ma trở thành tỷ phú nổi tiếng thế giới, được gặp gỡ những nhân vật tầm cỡ khác như Barack Obama, Donal Trump hay Mark Zuckerberg.

Vợ bỏ việc, cùng chồng khởi nghiệp

Người ta kể lại rằng, vào đầu những năm 90, Jack Ma sau hàng loạt những thăng trầm trên con đường sự nghiệp trở về nói với vợ của mình là Trương Anh rằng ông muốn tự khởi nghiệp, muốn mở một công ty phiên dịch tên là Hải Bác ở Hàng Châu. Tuy nhiên, sau đó Hải Bác khi đi vào hoạt động chỉ thu về lợi nhuận một tháng khoảng 200 tệ. Để duy trì công ty Jack phải vác bao gai đi Nghĩa Ô Quảng Châu nhập hàng hoa tươi, quà tặng, quần áo rồi bán hàng ngoài chợ ba năm liền mới cầm cự được công ty.

Bản thân với ông – Trương Anh cũng phải gồng mình làm việc để trang trải cho cuộc sống gia đình, sau đó Jack bắt tay thực hiện một trang web về danh mục các doanh nghiệp nhưng cuối cùng bị người ta tưởng là lừa đảo rồi lại phá sản. Trong tình cảnh tưởng như khốn cùng đó. Jack Ma vẫn chưa thôi ý định khởi nghiệp. Ông lại nói với vợ rằng muốn đem năm mươi vạn tệ làm kinh doanh trang web bán hàng trên mạng. Rất nhanh sau đó ông tập hợp được 17 người khác, trong đó có vợ ông bước lên con thuyền mang tên Alibaba. Sau này Trương Anh mới nói rằng rất thuyết phục bà và làm Uỷ Viên, nhưng chỉ là hư danh, Công việc thật sự của Trương Anh trong tổ chức này đó là làm tạp vụ. Ban ngày họ họp thì tôi nấu ăn trong bếp, nửa đêm họp thì tôi làm đồ ăn khuya.